Vincent van Gogh besloot pas op 27-jarige leeftijd te gaan doen waar hij wereldwijd beroemd mee werd: kunstenaar worden. In nauwelijks tien jaar (1880-1890) maakte hij circa 900 schilderijen en 1100 werken op papier. Ook liet hij een correspondentie van 902 brieven na.
Jeugd
Op 30 maart 1853 werd Vincent Willem van Gogh geboren als oudste zoon van dominee Theodorus van Gogh en zijn vrouw Anna Cornelia Carbentus in het Brabantse Zundert. Hij had twee broers en drie zussen: Anna Cornelia (Anna) (1855-1930), Elizabeth Huberta (Lies) (1859-1936), Theodorus (Theo) (1857-1891), Willemien Jacoba (Wil) (1862-1941) en Cornelis Vincent (Cor) (1867-1900).
Na een fragmentarische schoolopleiding, werd hij in 1869 bediende van de Haagse vestiging van de Franse kunst- en prentenhandel Goupil & Cie, waarvan zijn oom Vincent van Gogh (1820-1888) mede-vennoot was. Daar ontwikkelde hij zijn kennis van de beeldende kunsten.
In 1876 werd hij ontslagen en probeerde hij tevergeefs de kost te verdienen als leraar en hulpprediker in het Engelse Ramsgate (1876) en later als hulp in een boekhandel in Dordrecht (1877). Na deze laatste mislukking besloot Van Gogh, net als zijn vader, theologie te gaan studeren in Amsterdam maar al vóór het toelatingsexamen haakte hij af. Zijn daaropvolgende aanstelling als evangelist van arme mijnwerkers in de Belgische Borinage (1879) werd ook geen succes. Van Gogh was ten einde raad. Uiteindelijk adviseerde zijn broer Theo, die sinds 1873 eveneens bij Goupil werkzaam was, hem om kunstenaar te worden.
Hollandse periode
Van Gogh maakte zich de beginselen van de tekenkunst eigen door zelfstudie en het kopiëren van voorbeelden. Nadat hij zich begin 1881 bij zijn ouders in Etten (Noord-Brabant) had gevestigd, liet hij zich inspireren door de landelijke omgeving en de plaatselijke boerenbevolking, naar voorbeeld van de schilder Jean-François Millet (1814-1875).
Eind 1881 vertrok Van Gogh naar Den Haag waar hij teken- en schilderlessen volgde bij Anton Mauve (1838-1888), vertegenwoordiger van de Haagse School. Daar kwam Van Gogh tot het besef dat hij de stad wilde verlaten om zich, in navolging van Millet, als boerenschilder verder te ontwikkelen.
Na de breuk met Sien Hoornik (1850-1904), een voormalig prostituee met wie hij sinds 1882 samenwoonde, vertrok hij eind 1883 naar Drenthe. Daar bestudeerde hij drie maanden lang het landschap en het boerenleven. Ook tijdens zijn verblijf in het Brabantse Nuenen (1883-1885) bleven dit zijn geliefde thema’s. Hij schreef veel over zijn ideeën met collega-schilder Anthon van Rappard (1858-1892).
Het schilderen werd nu zijn hoofddoel. Naast het maken van studies probeerde hij ook volwaardige schilderijen te voltooien met het plan ze te verkopen. De Aardappeleters (1885) is hiervan het eerste, tastbare resultaat.
Naar Parijs
In 1885 vestigde Van Gogh zich in Antwerpen waar hij korte tijd lessen volgde aan de academie. Maar de traditionele onderwijsmethoden irriteerden hem als snel. Eind februari 1886 verhuisde hij naar Parijs waar hij introk bij Theo die hem sinds 1881 financieel ondersteunde. Hier kwam hij in aanraking met het Impressionisme. Een korte periode werkte hij op het atelier van Fernand Cormon waar hij kennis maakte met eigentijdse kunstenaars als Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec en Emile Bernard.
Atelier van het Zuiden
Begin 1888 ontvluchtte Van Gogh het drukke stadsleven en vertrok naar het Zuid-Franse Arles. Hij was inmiddels uitgegroeid tot een volwassen kunstenaar met een eigen schilderstijl. Theo steunde Van Gogh moreel en financieel. In ruil kreeg hij Van Goghs werken toegestuurd, omdat ze er beiden van overtuigd waren dat die een bijdrage aan de moderne kunst konden leveren.
Het was een grote droom van Van Gogh om een kunstenaarsgemeenschap in het zuiden te vormen, het Atelier van het Zuiden, met Paul Gauguin (1849-1903) als leidsman. In oktober 1888 trok Gauguin bij hem in, in het gele huis te Arles. De kunstbroeders schilderden samen en discussieerden over kunst maar al snel ontstonden er spanningen tussen het tweetal. In verwarde toestand sneed Van Gogh met een scheermes zijn linkeroorlel af. Als gevolg hiervan verbleef hij enige tijd in het ziekenhuis in Arles.
Daarna lukte het Van Gogh niet zijn leven weer op orde te krijgen en liet hij zich in april 1889 vrijwillig opnemen in een psychiatrische kliniek in het nabijgelegen Saint-Rémy.
Terug naar het noorden
In mei 1890 verliet hij de inrichting en vestigde zich in Auvers-sur-Oise nabij Parijs. Hier schilderde hij opnieuw, in een koortsachtig tempo, het landschap en het boerenleven. Op 27 juli schoot Van Gogh zichzelf in de borst, in een veld bij het dorp. Twee dagen later overleed hij in het bijzijn van Theo.
